Hoe vind je een goede coach? ‘De prijs zegt vaak niets over de kwaliteit’

Heeft de coach een gedegen opleiding?

‘Coach is geen beschermd beroep. Iedereen mag zichzelf coach noemen en dat brengt risico’s met zich mee’, zegt Yvonne Burger, die als hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam onderzoek doet naar de effecten van coaching en daar ook coaches opleidt. Kies daarom iemand met een opleiding op hbo- of universitair niveau, raadt Burger aan, ‘en dus niet een coach die slechts een tweedaagse training heeft gedaan’. Tijdens deze opleidingen wordt er theoretische en praktische kennis opgedaan die coaches nodig hebben om in te schatten of zij iemand kunnen helpen. ‘Als iemand tegen een burn-out aanzit, dan moet je als coach geen confronterende aanpak hanteren, maar juist ondersteuning bieden.’

Is de coach lid van een beroepsvereniging?

Als consument is het soms lastig te zien of een coach een gedegen studie heeft afgerond of slechts een flut workshop. ‘Kijk of een coach is aangesloten bij een beroepsvereniging, want dat biedt de garantie van een bepaalde kwaliteit’, zegt Tosca Gort, arbeidspsycholoog en eigenaar van Gort Coaching, het grootste coachingsbedrijf in Nederland, waar alleen gecertificeerde coaches werkzaam zijn. Er bestaan in Nederland vier beroepsverenigingen voor coaches: de Nederlandse Orde van Beroepscoaches (NOBCO), de Landelijke Vereniging voor Supervisie en Coaching (LVSC), de Nederlandse Orde voor Loopbaanadviseurs en Outplacement Consulenten (NOLOC) en de ICF (International Coaching Federation). Coaches die zich willen aansluiten bij bijvoorbeeld de NOBCO, moeten in het bezit zijn van minimaal een hbo-opleiding in een mensgerichte studie. Ook ondertekenen ze een internationale ethische code, waarin is vastgelegd hoe je als professional omgaat met integriteit, contractering en vertrouwelijkheid. Heb je als cliënt een klacht, dan kun je bij een klachtencommissie terecht.

Kent iemand uit je omgeving een goede coach?

Reviews op de website van een coach zeggen niet zoveel. ‘Die recensies zijn door de coach zelf gekozen en dus niet representatief’, zegt Gort. ‘Met een coach ga je een vertrouwensrelatie aan en daarom is het fijn om in je eigen netwerk rond te vragen, zoals je dat ook doet bij het zoeken naar een nieuwe huisarts’, adviseert Burger.

Is er een ‘klik’ tijdens het intakegesprek?

Uit onderzoek van Yvonne Burger en haar collega’s blijkt dat voor een succesvol coachingstraject een goede werkrelatie tussen coach en cliënt de meest bepalende factor is. ‘Zo’n goede werkrelatie bestaat uit drie elementen: overeenstemming over het doel van het coachingstraject, overeenstemming over de werkmethode en of er sprake is van een klik tussen de twee partijen’, legt Burger uit. Ze raadt aan om altijd een gratis intakegesprek in te plannen om die drie zaken door te nemen. Het is volgens haar slim om met twee of drie coaches kennis te maken. ‘Zo kun je bepalen met wie je de meeste chemie hebt.’

Welke stijl van coachen past bij jou?

Het is handig om vooraf te kijken naar welke stijl een coach hanteert en of die methode bij je past. Wil je praktisch aan de slag of juist meer de diepte in? Volgens Yvonne Burger bestaan er grofweg vier stijlen: psychoanalytisch (inzichtgericht), oplossingsgericht (gericht op de toekomst), counselend (luisterend oor) of directief (‘stappenplan’). ‘Een goede coach laat in het intakegesprek of op de website weten via welke methode er wordt gewerkt.’

Gaat het bij de prijs om inhoud of marketing?

Gort waarschuwt voor coaches bij wie je 10 duizend euro of meer moet neerleggen voor een langer traject. ‘Dit zijn vaak de minst geschoolde coaches die zichzelf vooral promoten op Instagram. De prijs zegt niets over de kwaliteit, wel iets over het narcisme van de coach. Kijk, coaching zit in hetzelfde hoekje als osteopathie en fysiotherapie. Voor een fysiotherapeut ga je toch ook geen 500 euro per uur betalen?’ Om te voorkomen dat je jezelf te vlug committeert aan een peperduur traject, adviseert Gort om eerst drie gesprekken uit te proberen en die los af te rekenen.

Doet de coach aan intervisie?

Nog een manier om de kwaliteit van een coach te toetsen, is om te vragen of hij of zij aan supervisie of intervisie doet. Dit houdt in dat er onder begeleiding van een professional of met beroepsgenoten wordt gereflecteerd op het eigen functioneren. Waarom is dat zo belangrijk? ‘Als coach moet je er scherp op blijven dat je je eigen patronen niet op de cliënt projecteert. Dat je bijvoorbeeld niet doorhebt dat je het zelf lastig vindt om afscheid te nemen en daarom maar doorgaat met de coaching’, zegt Burger. ‘Of de cliënt raakt iets in de coach – de behoefte om te beschermen bijvoorbeeld – waardoor er een niet-constructief patroon ontstaat in de coaching-relatie en de cliënt niet sterker, maar afhankelijker wordt.’

Heb je te maken met een ervaringsdeskundige?

Op sociale media is het een bekend fenomeen: mensen die een burn-out hebben meegemaakt, gaan als coach aan de slag om anderen te helpen. ‘Een coach die iemand begeleidt puur vanuit de eigen ervaring is eigenlijk gewoon een mentor’, zegt Tosca Gort. ‘Dat kan waardevol zijn, zoals een vriendin soms ook een goede tip geeft.’ Maar neutraal kun je het niet noemen en juist neutraliteit is een belangrijke grondhouding voor een coach. ‘Bij coach- en psychologie-opleidingen leer je: het gaat nooit over jou’, zegt Gort. ‘Een goede coach laat door middel van gesprekstechnieken de ánder tot wasdom komen.’ Ervaringsdeskundigen kunnen met de beste bedoelingen iemand de verkeerde kant op sturen. Gort: ‘Wat voor jou werkt, daar heeft een ander vaak niets aan. De één begint na zijn burn-out een bed & breakfast, voor de ander zou dat het begin van een depressie zijn.’